Ang
Kasinungalingan
Noong
panahon ng pananakop ng Estados Unidos sa Pilipinas (1898-1946), hindi raw
kailanman pinayagan ng mga awtoridad na Amerikano na maideklarang isang bayani
si Andres Bonifacio, dahil banta raw sa pananakop ng Estados Unidos ang kanyang
pagiging mapanghimagsik. Kapag ginaya raw iyon ng mga Pilipino, magrerebelde
silá laban sa pananakop ng Estados Unidos.
Ang
malaking kasinungalingang ito ay tuwang-tuwang niyayakap, lalo na ng mga táong
bagama’t may mga pinag-aralan ay hindi naman nagsusuri nang malaliman kung
totoo nga ito.
Ang Katotohanan
Naririto
naman ang payak na katotohanan: Naging isang bayani si Bonifacio noong panahon
ng pananakop ng mga Amerikano, at ang mga awtoridad na Amerikano pa nga ang
sumang-ayon sa bandang hulí sa pagtatanghal sa kanya bílang isang bayani.
Ang
mga sumusunod na batas at hakbang ay isinagawa upang opisyal nang maitanghal na
isang bayani si Bonifacio:
1.
Akta Publika Blg. 2760—ang batas na magpapagawa ng isang Pambansang Monumento
ni Bonifacio sa Lungsod ng Caloocan. Nilagdaan ito ng Amerikanong Gobernador
Heneral na si Francis B. Harrison upang ganap na maging batas noong 1918.
2.
Akta Publika Blg. 2946—ang batas na nagdedeklara sa ika-30 ng Nobyembre (araw ng kapanganakan ni Bonifacio) bílang
Araw ni Bonifacio (Bonifacio Day),
dahil ayon sa batas na ito, si Bonifacio raw ang “bayaning pangalawa kay Rizal”
at “bayani sa gawaing para sa kalayaan at kasarinlan.” Nilagdaan din ito ni
Harrison upang maging ganap nang batas noong 1921.
3.
Akta Publika Blg. 3602— ang batas na naglalaan ng ₱97,000 para sa Pambansang
Monumento ni Bonifacio sa Caloocan. Nilagdaan naman ito ng Amerikanong
Gobernador Heneral na si Dwight F. Davis upang maging ganap na ring batas noong 1929.
4.
Nob. 30, 1933—Binigyang-parangal na ang bágong-gawa na Pambansang Monumento ni
Bonifacio sa Caloocan.
Pinayagang Maging Bayani
Malinaw
mula sa mga talâ ng kasaysayan na pinayagan ng mga mananakop na Amerikano na
ituring si Bonifacio na isang bayani—“bayaning pangalawa kay Rizal” at “bayani
sa gawaing para sa kalayaan at kasarinlan.” Pumayag din silá na siya ay maging
isa sa dadalawang Pilipino na may pambansang pista opisyal (ang isa pa ay si Rizal).
Kung
banta si Bonifacio at ang kanyang diwang mapanghimagsik sa pananakop ng Estados
Unidos sa Pilipinas, bakit pinayagan ng mga awtoridad na Amerikano na
maitanghal si Bonifacio bílang ang “bayaning pangalawa kay Rizal” at “bayani sa
gawaing para sa kalayaan at kasarinlan”? At bakit din sila pumayag na magkaroon
ng isang pambansang pistal opisyal para kay Bonifacio?
Saan
kayâ napulot ang kasinungalingan na si Bonifacio raw ay hindi pinayagan na
maideklarang bayani ng mga mananakop na Amerikano?
Ang
kasinungalingang iyan ay kinatha ng mga táong galít kay Rizal at pabor na si
Bonifacio ang maging pambansang bayani. Kung ano-ano ang ginagawa nilang
sabi-sabi upang masipa si Rizal mula sa kinalalagyan nitó.
Inimbento ng mga Amerikano?
Bagama’t
isang Pilipino—si Sen. Lope K. Santos—ang nagpanukala na maitanghal si
Bonifacio bílang isang bayani, nangyari naman ang pagtatanghal na iyon sa
panahon ng pananakop ng mga Amerikano, at mga awtoridad na Amerikano,
partikular na si Harrison, ang nag-apruba sa panukalang iyon.
Ang
pagiging bayani ni Rizal ay pinasimulan ng mga kapwa niya Pilipino. Si
Bonifacio mismo ang nagtatag ng pagdakila sa kanya bílang isang bayani. At si
Hen. Emilio Aguinaldo ang nagtakda sa kauna-unahang batas na nagdedeklara sa
ika-30 ng Disyembre (araw ng kamatayan ni Rizal) bílang isang pambansang pista
opisyal.
Subalit
ang mga galít kay Rizal ay nagpaparatang na si Rizal daw ay bayaning inimbento
ng mga Amerikano, dahil ang mga Amerikano ay nagsagawa raw ng isang miting
noong 1901 upang piliin na siya ang ideklarang pambansang bayani. Gayong wala
naman siláng anumang patunay—gaya ng mga opisyal na dokumento ng pamahalaan—na
naganap nga ang miting na iyon. Ang mga patunay nila ay mga aklat at mga
artikulo sa mga pahayagan at magasin na walang maipakita ni katiting na mga
basehan.
Naging
pambansang bayani raw si Rizal sa panahon ng mga Amerikano at mga Amerikano raw
ang nag-apruba sa pagiging pambansang bayani niya; kayâ, siya ay American-sponsored
national hero. Kung susundan ang argumentong iyan ng mga galít kay Rizal,
mabubuo ang tanong na ito:
Dahil
naitanghal si Bonifacio bílang isang bayani sa panahon ng pananakop ng mga
Amerikano, at mga awtoridad na Amerikano pa ang sumang-ayon sa pagtatanghal sa
kanya bílang isang bayani, masasabi bang si Bonifacio ay isang American-sponsored
hero o bayaning ang pagiging bayani ay inimbento ng mga Amerikano?
